Wat is een Richtlijn voor behandeling?
Om de kwaliteit in de geestelijke gezondheidszorg te verbeteren worden richtlijnen uitgegeven waarin beschreven staat waar goede, doeltreffende behandeling uit zou moeten bestaan. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de behandelaar helpen bij het nemen van beslissingen over de behandeling, zodat meer mensen effectieve behadeling krijgen voor hun klachten. Zo’n richtlijn is gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, aangevuld met de mening van professionals en patiënten. Er zijn richtlijnen voor allerlei verschillende aandoeningen, ook voor PTSS.
De richtlijn voor PTSS is eigenlijk heel overzichtelijk. Allereerst moet er psycho-educatie gegeven worden. Dat houdt in dat de patiënt informatie krijgt waardoor hij kan snappen wat er aan de hand is en beslissingen kan nemen ten aanzien van de behandeling. Een advies is altijd ‘patiënt te activeren’ en vermijding tegen te gaan. Daarnaast wordt aanbevolen altijd psychologische behandeling te starten. Alleen als er ook sprake is van een ernstige depressie, is het advies eerst een antidepressivum te starten.
De ene psycholoog is natuurlijk de andere niet en psychologische behandelingen kunnen erg verschillen. De Richtlijn is heel duidelijk in het soort psychologische behandeling waar patiënten met PTSS het best van opknappen. Dat zijn namelijk: cognitieve gedragstherapie met exposure (hierna te noemen Exposure Therapie) en / of EMDR. Beide vormen van psychologische behandeling worden hieronder kort toegelicht.
Exposure therapie
Exposure therapie is wereldwijd de meest toegepaste psychologische PTSS behandeling. Exposure is Engels voor ‘blootstelling’ en de kern van de therapie is dan ook dat de patiënt zich blootstelt aan allerlei met het trauma geassocieerde zaken. Stapsgewijs en met hulp van de therapeut doorbreekt de patiënt allerlei vermijdingen en geautomatiseerde reacties. De therapeut helpt de patiënt bij het reguleren van de angst die dit oproept. Hierdoor went men aan de herinnering, herstelt het vertrouwen en gevoel van veiligheid en nemen de klachten af. Tijdens de sessie worden geluidsopnames gemaakt van de oefeningen die gedaan worden, die de patiënt thuis een paar keer terug luistert.
EMDR
Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, dankt zijn naam aan de oogbewegingen die de patiënt maakt tijdens de therapie. Terwijl deze zich in gedachten concentreert op het herinneringsbeeld, leiden de vingers van de therapeut hem af, door horizontaal voor de ogen langs te bewegen. De patiënt moet deze vingers met zijn ogen volgen. Hierdoor vermindert de emotionele lading die dit beeld heeft, waardoor iemand de confrontatie met de herinnering beter aan kan.
Op www.emdr.nl is veel informatie te vinden over deze behandelmethode.
Wat was de T.TIP behandeling?
De T.TIP behandeling bestond uit 8 wekelijkse sessies van anderhalf uur. Loting bepaalde of de deelnemer exposure therapie kreeg of EMDR, of een half jaar op de wachtlijst kwam. Mensen op de wachtlijst kregen na een half jaar de PTSS behandeling van hun eigen voorkeur.
De eerste therapie sessie kreeg de deelnemer voorlichting over PTSS en de behandelmethode. Therapeut en deelnemer planden samen welke herinneringen in welke volgorde aangepakt zouden worden. De rest van de sessies werd deze behandeling volgens de standaard protocollen toegepast. De therapeuten kregen supervisie van experts op het gebied van PTSS behandeling en er werd nauw op toegezien dat ook daadwerkelijk de richtlijn behandeling werd uitgevoerd.
Geen PTSS, maar wel trauma-gerelateerde klachten
Natuurlijk is het niet zo dat iedereen die trauma-gerelateerde klachten heeft voldoet aan de criteria voor een PTSS. De traumatische gebeurtenis zelf kan bijvoorbeeld niet aan de strikte criteria voldoen. Of de klachten kunnen net niet vaak genoeg optreden, maar toch heel veel hinder veroorzaken. Of mensen ervaren hallucinaties (stemmen, beelden, geuren, aanrakingen) die strikt genomen geen herbelevingen zijn, maar wel duidelijk gelinkt zijn aan een traumatische gebeurtenis, zoals vaak het geval is bij negatieve stemmen.
Naar de behandeling van ‘net-niet-PTSS-klachten’ of ‘PTSS-achtige klachten’ is nog weinig onderzoek gedaan, maar enig optimisme lijkt op zijn plaats. Er is tegenwoordig veel meer oog voor de rol van traumatisering in het ontstaan, de vorm en de inhoud van psychotische klachten. Vakbladen publiceren artikelen met praktische handreikingen voor therapeuten (zie bijvoorbeeld hier) en er loopt een verkennende studie naar EMDR behandeling voor mensen die stemmen horen (zie ?). Deze website hoopt d.m.v. informatie en praktische tools dit proces te versnellen; houdt daarom ook het nieuws in de gaten.